Dinsdag 4 maart 2014
Het stond al enige tijd op mijn lijstje om Lutherstadt Wittenberg te gaan bezoeken. Deze stad is bekend omdat Luther hier lange tijd gewoond heeft en hier in 1517 zijn stellingen op de kerkdeur heeft gespijkerd. Vanuit Berlijn is Wittenberg in iets meer dan een uur met de regionale trein te bereiken. Ik ben rond kwart over negen met de trein vanuit Berlijn vertrokken om rond half 11 in Wittenberg aan te komen.



Wanneer je vanaf het station naar het historische gedeelte van Wittenberg loopt, kom je als eerste een grote Luther eik tegen bij een rotonde. Deze boom staat op de plek waar Luther in 1520 het Kerkelijk rechtboek verbrande. De imposante boom die er nu staat is geplant in het jaar 1830.



Al vrij snel kom je dan in het oude Wittenberg terecht. Een van de eerste historische gebouwen, die je ziet is het Lutherhuis. Dit is het huis waar Luther gewoond heeft en het gebouw is UNESCO Werelderfgoed.



Luther woonde in dit huis vanaf zijn aankomst in Wittenberg in 1508. Aanvankelijk was hij monnik, maar vanaf 1525 woonde hij er samen met zijn familie. Het museum dat er in gevestigd is, geeft niet alleen een beeld van het leven van Luther maar ook over de geschiedenis van de reformatie.



Het museum heeft een zeer uitgebreide collectie met oorspronkelijke boeken, tekeningen en gebruiksvoorwerpen uit de tijd van Luther. In de foto hierboven zijn een aantal afbeeldingen van Maarten Luther te zien.



Zo is bijvoorbeeld de originele preekstoel van de Wittenbergse stadskerk waarop Luther nog gepreekt heeft een pronkstuk van het museum. Luther heeft een aantal boeken uitgegeven, die door de nieuwe technieken van die tijd makkelijk verspreid konden worden. De aanwezigheid van Lucas Cranach is hierbij van belang. Hij was in de tijd dat Luther in Wittenberg woonde niet alleen apotheker, maar bezat tevens een drukkerij en papierhandel.

Lucas Cranach was daarnaast ook schilder en heeft een heel bekend portret van Luther geschilderd. In Wittenberg is ook een museum dat helemaal gericht is op Lucas Cranach en de apotheek die hij destijds bezat, draagt nog steeds zijn naam.



Een belangrijk onderdeel van het museum is de ruimte waar de beroemde Tafelgesprekken van Luther plaatsvonden. Niet alles in deze ruimte is echter uit de tijd van Luther. De beschilderde plafonds zijn van een latere datum en de haard stamt uit het jaar 1602. Het geeft in elk geval wel het beeld dat Luther in voor die tijd luxueuze omstandigheden leefde.



Een aantal boeken van Luther en over Luther worden in het museum tentoongesteld. Er is echter ook een grote bibliotheek met allemaal boeken over Luther, die enkel van achter glas te zien is, om zo de kwaliteit van de boeken goed te houden.



Ook spotprenten over Luther hadden hun eigen plek in het museum. Luther is door zijn uitlatingen uit de rooms-katholieke kerk gezet en heeft later ook een gezin gesticht. Deze zaken waren vaak het motief van de spotprenten.



Rond 1983 heeft er een flinke uitbreiding van het museum plaatsgevonden. Het museum over Luther is honderd jaar eerder, in 1883 officieel geopend en dit was ook de 500ste geboortedag van Maarten Luther. Na de val van de muur is er rond 2000 een volledig nieuwe en moderne ingang gebouwd.



Bij werkzaamheden in 2004 zijn er oude gewelven ontdekt. Deze zijn onderdeel van het museum geworden en hierin kun je nu zien hoe er ten tijde van Luther geleefd werd. De vrouw van Luther had de leiding over het huishouden en zorgde ervoor dat ook financieel de touwtjes aan elkaar geknoopt konden worden. Om geld te verdienen had Luther een aantal studenten in huis, die hem daarvoor betaalden. Ook vond de vrouw van Luther allerlei andere manieren om aan geld te komen.



Het volgende historische gebouw is het huis van Philipp Melanchton. Hij was een vriend van Maarten Luther en stelde in 1530 de geloofsbelijdenis van de Lutheranen in Duitsland op. Melanchton heeft ook veel betekend voor het onderwijs in die tijd. Net als Luther nam ook hij studenten in huis om in zijn onderhoud te kunnen voorzien.



In tegenstelling tot het Lutherhuis waren in dit museum relatief weinig zaken uit de tijd van Melanchton te zien. Het geheel had hierdoor een vrij modern karakter waardoor je niet echt een goed beeld kon krijgen van de manier waarop hier destijds geleefd werd.



Hoewel de musea in Wittenberg behoorlijk zijn opgeknapt, is er ook 25 jaar na de val van de muur nog behoorlijk wat achterstallig onderhoud. Bepaalde plekken doen echt vervallen aan. Soms zijn gebouwen afgebroken en is het terrein leeg en in afwachting van nieuwe ontwikkelingen. Even links of rechts afslaan van de toeristische route en je komt al gauw dit soort zaken tegen.



Verder doorlopend kwam in uiteindelijk uit bij het dorpsplein waaraan het oude raadshuis is gelegen. Aan het dorpsplein ligt een museum ter nagedachtenis aan Lucas Cranach.



Hij heeft zich in 1505 in Wittenberg gevestigd en werd actief in de plaatselijke politiek, was apotheker, dreef handel en drukte boeken. Hij ontwikkelde een vriendschap met Luther. Het museum is gevestigd in het pand waar Cranach gewoond heeft. Delen van het pand worden o.a. gebruikt door de Evangelische kerk.



In het museum is vooral aandacht voor de boekdrukkunst. Op deze manier wordt de relatie met de boeken van Luther gelegd.



Zoals al eerder vermeld bestaat de Apotheek van Cranach nog steeds en heeft deze ook zijn naam. De apotheek bevindt zich vlak in de buurt van het Cranach museum.



Na wat te eten gekocht te hebben ben ik verder gelopen naar de Schlosskirche. Dit is de kerk waar Luther zijn 95 stellingen gepubliceerd heeft. Deze kerk was nu echter gesloten vanwege een renovatie. In 2017 is het precies 500 jaar nadat Luther zijn stellingen bekend heeft gemaakt. Dit zal in Wittenberg groots gevierd gaan worden en daarvoor worden er nu al allerlei renovatiewerken uitgevoerd. Niet alleen de Schlosskirche was om deze reden gesloten.



Lopend langs het stadsmuseum kwam ik uit bij de katholieke kerk van Wittenberg. Ook het stadsmuseum was op dit moment niet open. De reden was dat er een nieuwe permanente tentoonstelling werd weggezet. Bij de kleine katholieke kerk kon je wel naar binnen, maar was enkel het voorportaal open.



Ik ben vervolgens rustig teruggelopen richting het Station van Wittenberg om daar rond kwart voor 3 de trein terug te nemen naar Berlijn. Ik heb in Berlijn nog een kijkje genomen in het bekende “Kaufhaus des Westens”. Hierna was de dag ver afgelopen en heb ik nog een leuk Berlijn t-shirt gekocht om daarna terug te gaan naar het hotel. Op woensdag 5 maart ben ik weer met de trein naar Nederland vertrokken om verder te gaan met de verkiezingscampagne voor GroenLinks.