Donderdag 21 oktober 2021
De laatste vier dagen van mijn vakantie heb ik doorgebracht in Berlijn. Sinds eind 2020 is het Centraal Station van Berlijn via de U-Bahn verbonden met het centrum van de stad. Al lange tijd was er een metro van het centraal station naar de Brandenburger Tor (U55), maar deze was niet verbonden met de rest van het metrowerk.

Een flink aantal jaren is men bezig geweest om het ontbrekende stuk tussen de Brandenburger Tor en Alexanderplatz aan te leggen. Hierdoor is nu een rechtstreekse verbinding ontstaan van het centraal station met bijvoorbeeld met Museuminsel.



Als eerste stond vandaag een bezoek aan de Parochialkirche in het midden van Berlijn op het programma. Deze kerk gereformeerde kerk is gebouwd in 1695. In 1944 is de kerk bij een bombardement met brandbommen zwaar beschadigd. De kerk is vervolgens herbouwd en tot augustus 1961 in gebruik geweest voor kerkdiensten. Daarna is deze kerk die in het oostelijke deel van Berlijn ligt tot 1970 gebruikt voor tentoonstellingen en concerten. Daarna als opslagplaats voor meubels. Na de val van de muur is de kerk volledig gerestaureerd en wordt weer voor kunstprojecten en tentoonstellingen gebruikt.



In oktober 2021 werd de kerk gebruikt door de kunstenares Ilana Lewitan. De hoofdvraag van de kunstvoorstelling die in de kerk staat is wat Jezus gedaan zou hebben als hij in 1938 geleefd zou hebben tijdens het nationaal socialisme. In de kerk zijn allerlei voorwerpen te zien die hierop doorgaan. Zo liggen in de kerk dobbelstenen met jaartallen erop. In het jaar 1567 dat op de dobbelsteen staat die in het midden van de kerk ligt werden door regent Don Henrique alle Joden uit Brazilië verdreven. Het oranje doek is een fictief arrestatiebevel voor Jezus.



De onderstaande foto laat een transparant kruis zien waarop het uniform van een kampbewoner is aangebracht. Het uniform zelf is leeg omdat het lichaam ontbreekt. Dit laat de vergankelijkheid van de mens zien en wat er uiteindelijk van hem overblijft.



Vlak in de buurt van de Parochialkirche staat de ruïne van een Franciscaanse kerk. Dit is het laatste overblijfsel van de middeleeuwse kloostercultuur in Berlijn. Dit complex raakte verlaten na de reformatie. Het gebouw werd gekocht door een alchemist en hij begon daar met een laboratorium, een drukkerij en een bibliotheek. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw verwoest. Sinds de 19de eeuw hebben er regelmatig renovaties plaatsgevonden maar die zijn eigenlijk nooit echt afgerond.



Een museum dat gewijd is aan de Berlijnse kunstenaar Heinrich Zille bevindt zich ook in dit gedeelte van Berlijn. Zille is geboren in 1858 en ereburger van de stad Berlijn. Zijn werk gaat vooral over het leven in de grote stad en dan in de wooncomplexen ervan. Dit werk is dus van belang om meer inzicht te krijgen in de geschiedenis van de stad Berlijn.



In 1958 heeft Heinrich Zille op een postzegel van Berlijn gestaan. In de periode van 1949 tot 1990 had Berlijn een bijzondere status en dit had onder andere tot gevolg dat er aparte postzegels werden uitgegeven. Los van de postzegels die in de Bondsrepubliek Duitsland werden gebruikt.



De kunst van Heinrich Zille laat vaak taferelen zien uit het dagelijks leven. Dat wordt duidelijk op het onderstaande schilderij met twee paartjes die aan het wandelen zijn.



Uiteindelijk is pas 73 jaar na zijn dood in 1929 een museum voor hem opgericht. Tijdens de deling van Berlijn was zijn werk in het oosten in het Märkisches Museum te zien en in het westen in het Berlijn museum. Uiteindelijk is op initiatief van een achterkleinzoon van Zille een organisatie opgericht om een museum op te gaan zetten. Dit museum is op 25 augustus 2002 geopend. Het museum wordt volledig met privégelden gefinancierd en krijgt dus geen subsidie van de overheid.



Het circus Busch is door Heinrich Zille op de onderstaande prent afgebeeld. Het circus is in 1884 in Denemarken opgericht. In 1891 is het vertrokken in de richting van Duitsland om uiteindelijk in 1895 in Berlijn terecht te komen. Uiteindelijk is het circusgebouw in 1937 door de nazi’s afgebroken. Na de Tweede Wereldoorlog is het circus opnieuw opgestart. Tegenwoordig zijn er verschillende circussen in Duitsland die de naam Busch dragen.



Een tijdelijke tentoonstelling in dit museum laat tekeningen zien van de kunstenaar Philipp Sonntag.



Nadat Heinrich Zille op 9 augustus overleden was, vond 4 dagen later op 13 augustus 1929 de begrafenis plaats op het Südwestkirchhof Stahnsdorf. Links is een foto van de begrafenis te zien, rechts een toegangskaartje van de afscheidsdienst. Hierop kwamen ongeveer 2000 mensen af.



Het Heinrich Zille museum is een vrij compact museum en in een klein uurtje heb je alles wel gezien. Vervolgens ben ik doorgelopen naar het Märkisches Museum wat hier vlak in de buurt stad. Dit museum zit in een karakteristiek rood bakstenen pand en is het stadsmuseum van Berlijn. De volledige geschiedenis van het allereerste begin tot de huidige tijd komt hier aan bod.



Ludwig Hoffmann is de architect van dit museum. Hij werd in 1896 tot bouwmeester van Berlijn benoemd. Dit was het begin van de fase van het moderne stedelijke bouwen in Berlijn. In deze periode werden scholen, zwembaden, gemeentegebouwen en ook ziekenhuizen gebouwd.



Het museum start vervolgens met een gedigitaliseerde jukebox uit het jaar 1962 die vol zit met allerlei muziek uit en over Berlijn. Een van de liedjes is bijvoorbeeld het lied “Berlin, Berlin” van de bekende Duitse artiest Harald Junhke. Het lied is geschreven op de melodie “New York, New York” van Frank Sinatra.



Het volgende deel van dit reisverslag is te vinden op deze pagina